گروه سياسي: در پي لغو ناگهاني سفر محمود احمدي نژاد رئيس جمهور ايران به ترکيه که براي روز 17 دسامبر برنامه ريزي شده بود، رسانههاي گروهي جهان يک بار ديگر به بحث درباره نقش ژئواستراتژيکي جمهوري اسلاميايران در منطقه خاورميانه بزرگ و در حل و فصل مناقشات خاورميانه از جمله در رابطه با ادامه تشديد اوضاع نظاميسياسي سوريه پرداختند. خبرگزاري روسي ايران نيوز(ايران رو) از ولاديمير اونيشنکو مفسر نظامي– سياسي خواست اين رويداد را مورد بررسي و تحليل قرار داده و درباره تأثير احتمالي آن بر مسايل امنيت ايران و روسيه اظهار نظر نمايد که اين گفتوگو در ادامه ميآيد:
برخي لغو سفر رئيسجمهور ايران به ترکيه با سخنان رئيس ستاد کل نيروهاي مسلح ايران را مرتبط کردند که استقرار سامانههاي موشکي ضد هوايي «پاتريوت» ناتو در مرز ترکيه با سوريه ميتواند اوضاع پيرامون ايران را شدت بخشيده و حتي موجب آغاز مناقشه بينالمللي و در واقع جنگ جهاني شود ارزيابي شما از اين موضوع در عرف ديپلماتيک چيست؟
سفر محمود احمدي نژاد به ترکيه و استان قونيه به عنوان سفر مهمان افتخاري به دعوت رجب طيب اردوغان نخست وزير ترکيه براي شرکت در مراسم هفتصد و سي و نهمين سالگرد وفات جلال الدين روميشاعر صوفي پارسي گو برنامه ريزي شده بود ولي خودتان ميفهميد در شرايطي که مقامات ترکيه به استقرار سامانههاي ضد موشکي «پاتريوت» تقريباً در مرزهاي شمال غربي ايران تن ميدهند، تهران اين اقدام را تحريک آميز دانست مهم نيست که اعلام شد اين موشکها بايستي با ضربات تخيلي موشکهاي حامل سلاحهاي شيميايي يا ضربات هوايي به ترکيه از سوي سوريه، کشور دوست ايران، مقابله کنند، آري، براي لغو ديدار بهانه سنتي ديپلماتيک انتخاب شد و آن ناسازگاريها در جدول زمانبندي کار رئيسجمهور ايران است که وزارت امور خارجه ايران از تفسير اين اقدام خودداري کرده و بدين وسيله نشان داد که در اين مورد مشخص سکوت طلا نيست بلکه نشانه نارضايتي از رفتار خصمانه کشور همسايه است.
تهران خطر ناشي از استقرار سامانههاي پاتريوت در نزديکي مرزهاي ترکيه و سوريه را چطور ميبيند؟
از قرار معلوم، حسن فيروزآبادي رئيس ستاد کل نيروهاي مسلح ايران اول از همه در اين مورد مطلب طنيناندازي بر زبان آورد. وي اظهار داشت که استقرار سامانههاي پاتريوت در مرز ترکيه و سوريه که ناتو برنامهريزي ميکند، ميتواند خطر «آغاز جنگ جديد جهاني را ايجاد کند». آمريکاييها تا کنون فرماندهي ترکي را مطلع کردهاند که در هفتههاي آينده در مرز با سوريه دو آتشبار پاتريوت را به عنوان «وسيله تأمين امنيت» کشور متحد خود در ناتو مستقر خواهند کرد. علاوه بر آن، در ترکيه سامانههاي ضد موشکي از آلمان و دو سامانه از هلند مستقر خواهند گرديد. اعلام شد که اين سامانهها زير نظر فرمانده کل نيروهاي ناتو فعاليت خواهند کرد.
ولي معلوم است که برد موشکهاي اين نوع سامانهها چندان زياد نيست اماکن استقرار آنها در ترکيه به گونهاي انتخاب شده است که موشکها به خاک ايران نميرسند.
درست است برد اين موشکها در مدلهاي مختلف برابر 160-70 کيلومتر است ولي ايرانيان خوب ميدانند که اين سامانهها سيار هستند و با وجود اينکه الان در 500 کيلومتري مرز با ايران قرار دارند، در صورت لزوم ميتوانند در ساعات انگشت شماري به سوي مرزهاي استانهاي آذربايجان غربي و شرقي ايران منتقل شوند در اين صورت تأسيسات حياتي و موشکهاي باليستيک ايران در معرض خطر نابودي قرار خواهند گرفت و اين امر ميتواند در صورت هرگونه تشديد اوضاع سياسي در رابطه با ايران، وسوسه «ضربه بدون مقابله به مثل» را ايجاد کند بر همين اساس بود که فيروزآبادي رئيس ستاد کل نيروهاي مسلح ايران خاطرنشان کرد که اين کار «براي آينده بشريت و آينده اروپا» بسيار خطرناک است و طي بيان مجازي سامانههاي ناتو را «علامت سياه بر روي نقشه جهان» خواند.
اين خطر چه زماني براي ايران واقعي خواهد شد؟
جامعه جهاني بيش از اين حاضر نيست ادعاهاي آرام بخش آمريکا و کشورهاي ديگر ناتو را بخرد که اين سامانهها يک «اقدام جديد بازدارندگي» عليه ايران سرکش يا «وسيله اعمال تأثير مؤثر» در صورت بروز مناقشه با ترکيه (معلوم ميشود که چنين مناقشهاي نيز - احتمالاً در صورت توسل به زور عليه سوريه – پيشبيني ميشود) خواهند شد تأکيد آندرس فوگ راسموسن دبير کل ناتو بر اينکه سامانههاي موشکي در ترکيه «بيشتر از مدت لازم» مستقر نخواهند شد، نيز قانعکننده نيست، تنها در گاوصندوقهاي ناتو اطلاعات دقيق وجود دارد که «مدت لازم» در اين زمينه چقدر طول ميکشد با اين حال، معلوم شد که قرار است سامانههاي ضد موشکي که ناتو در مرز ترکيه با سوريه مستقر ميکند، اواخر ماه ژانويه وارد عمل شوند اين مطلب در بروکسل توسط مارک روته نخست وزير هلند در پي ملاقات با دبير کل ناتو اعلام گرديد.
موضعگيري روسيه در رابطه با احتمال استقرار سامانههاي پاتريوت در خاک ترکيه در نزديکي مرز با سوريه چيست؟
دولت روسيه مانند سابق استقرار هر گونه سامانههاي ضدموشکي به بهانه به اصطلاح «خطر موشکي ايراني» را امري کاملاً غير موجه ميداند ولاديمير پوتين رئيسجمهور روسيه با لحن نسبتاً شديدي اظهار داشت که نبايد از واقعيت چشم پوشي کرد همه تمهيدات نظاميناتو در امتداد مرزهاي جنوبي، جنوب غربي و غربي روسيه و کشور بلاروس که متحد روسيه است، به هيچ عنوان حالت دفاعي ندارند. کارشناسان نظاميروسيه در رابطه با برنامههاي مبني بر استقرار سامانههاي ضد موشکي ناتو در ترکيه نگران استفاده از آنها سر هر فرصت مناسب در جريان عمليات جنگي عليه ايران هستند ظهور اين سامانهها در خاک ترکيه احتمال آغاز مناقشه جنگي با ايران را افزايش ميدهد چرا که ايران در اين صورت امکان وارد کردن ضربه فوري مقابله به مثل را از دست خواهد داد بعضي کارشناسان نظاميروسيه شريک نقطه نظر متخصصين سازمان اطلاعات نظاميايران هستند که استقرار سامانههاي «پاتريوت» به بهانه دفاع از تاسيسات ترکي برابر سوريه، جزو لاينفک تدارکات براي اجراي عمليات جنگي عليه ايران است که براي بهار سال 2013 برنامه ريزي شده است.
اظهارات سرگئي لاوروف وزير امور خارجه روسيه مبني بر اينکه تمايل ترکيه به پذيرش سامانههاي «پاتريوت» به رده تسليحات خود، احتمال بروز درگيريهاي مسلحانه در منطقه را بالا خواهد برد، را چگونه تفسير ميکنيد؟
همانطور که در فوق اشاره کردم، يکي از علل اين امر، علت نظامياست زيرا زماني که سامانه نيرومند موشکي مستقر ميشود، وسوسه حل و فصل بعضي مسايل از راه نظامي، با استفاده از اقدامات فشار نظاميايجاد ميشود. علت دوم حالت نظامي– سياسي دارد در اينجا بايد تشديد فزاينده وخامت اوضاع سوريه و تلاشهاي بيشازپيش لجام گسيخته مخالفان بهره مند از حمايت رژيمهاي ارتجاعي حاشيه خليج فارس و کشورهاي ناتو در جهت سرنگوني رژيم بشار اسد از راه مسلحانه را در نظر گرفت پيمان آتلانتيک شمالي و ايالات متحده در اين مناقشه عمدتاً از طريق ترکيه، کشور متحد خود رفتار ميکنند تحويل «پاتريوت» به آنکارا، در واقع به معني حمايت از نيروهاي مخالف در سوريه است که به توسعه جديد مناقشه مسلحانه با مقامات رسميکشور دست خواهند زد مقامات روسيه مراتب نگراني شديد خود را از اين بابت ابراز ميکنند که اگر رويارويي مسلحانه سوريه، ترکيه و ايران را هم به ورطه خود بکشاند، ممکن است مناقشه گسترده تري در خاورميانه بزرگ با مشارکت قدرتهاي بزرگ بروز کند.
مسکو در واکنش به تشديد خطرات براي سوريه، ايران و براي مرزهاي جنوبي خود ميتواند به چه اقداماتي متوسل شود؟
البته، تقويت بنيه دفاعي ايران بخشي از راهبرد روسيه را تشکيل نميدهد کاري که تا کنون در چارچوب همکاري نظاميفني بين روسيه و ايران انجام شده و ميشود، قطعاً جوابگوي امکانات دو کشور نميباشد بر اثر تحريمهاي بين المللي که مسکو هم مجبور شد بدان ملحق شود، در سالهاي اخير بسياري از برنامههاي همکاري در زمينه صدور اسلحه و مهمات به ايران به حال تعليق در آمده يا متوقف شده است ولي رياست نظامي– سياسي کشورمان نسبت به اينکه چه وضعيتي پيرامون ايران در منطقه خليج فارس شکل ميگيرد که اين صحنه مهم عمليات جنگي براي روسيه است، بي تفاوت نيست در اين شرايط دولت فدراسيون روسيه همه تلاشهاي خود را براي تحکيم امنيت جمعي کشورهاي عضو سازمان همکاري شانگهاي، بريک و منطقه خزر مبذول مينمايد. جلب فعال قدرتهاي بزرگي چون چين و هند به حل و فصل مناقشه خاورميانه هم اکنون نقش مثبت خود را بازي ميکند. همزمان تدابير نظاميبراي تقويت توان دفاعي دولت اتحادي روسيه –بلاروس و متحدان ما در آسياي مرکزي از طريق سازمان پيمان امنيت جمعي و نيز در منطقه قفقاز، اتخاذ ميشود.
آيا کرملين در سطح عالي دولتي تلاشي به عمل ميآورد تا از تبديل شدن مناقشه سوريه– ناتو به رويارويي بزرگ در منطقه خاورميانه بزرگ جلوگيري به عمل آورد؟
شوراي امنيت به دفعات راههاي بالقوه توسعه اين مناقشه را مورد بحث و بررسي قرار داده است. درک واضح اين واقعيت حاصل شده است که اگر روسيه، متحدان ما در منطقه و ايران از رژيم بشار اسد پشتيباني نکنند، سوريه معاصر نميتواند ايستادگي کند ممکن است ملت سوريه را در خون غرق بکنند. بايد اين واقعيت را در نظر گرفت که در سوريه بيش از هر کشور عربي ديگر «دنياي بزرگ روسي» وجود دارد که شامل دهها هزار نفر از خانوادههاي روسي و خانوادههاي روسي-عربي است اسلام گرايان مخالف رژيم قصد دارند قبل از همه اين افراد را از بين ببرند. تنش در کشور رو به افزايش گذاشته است تبليغات جنونآميز درباره احتمال توسل مقامات سوريه به مواد سميعليه دستههاي اشرار و حتي نيروهاي ترکي گسترش مييابد اين يکي از بهانهها براي استقرار سامانههاي ضد موشکي پاتريوت در ترکيه است. اين مسأله در جريان سفر ولاديمير پوتين رئيس جمهور روسيه به ترکيه که اوايل ماه دسامبر صورت پذيرفت، مورد بحث قرار گرفت، نتيجه اساسي ديدار اين است که طرف روس از رژيم حاکم بشار اسد کاملاً پشتيباني ميکند، امکان تشکيل دولت ائتلافي را منتفي نميکند و قطعاً هر گونه تجاوز خارجي به سوريه را رد مينمايد.
روسيه مانند سابق در شوراي امنيت سازمان ملل متحد عليه هر نوع توسل به زور عليه سوريه و ايران به حق وتو متوسل خواهد شد.